شیوه پرورش در دامداری ها بصورت ذیل می باشد:
هر کدام از این روش های پرورش مزیت و معایب خود را دارد. دامداری به سبک سنتی هزینه کمتری دارد اما عملا در این روش سطح بهداشت شیر و دام پایین است. دامداری صنعتی متداول ترین روش پرورش دام در کشور ایران است. در این روش پساب خروجی دامداری عمدتا مربوط به سیستم CIP شیردوشی، شستشوی محیط شیر دوشی و اندکی از پساب مربوط به گوساله دانی است.
در سیستم فری استال حجم پساب بالاتر و از نظر آلودگی بسیار آلوده تر از سیستم پرورش صنعتی است. میزان جامدات معلق در پساب پرورش دام به سبک فرس استال بسیار بالا می باشد به نحوی که حتما باید قبل از ورود به سیستم تصفیه خانه از دستگاه سپراتور عبور نماید تا جامدات و ذرات کلوییدی از پساب تفکیک شود.
گاوداری مدرن دارای مزایا و معایب زیر می باشد:
گاو یک حیوان اهلی است که دارای مزایای بسیاری است و هدف از پرورش گاو عبارت است از تبدیل مواد خام مانند علوفه به محصولات با ارزشی از قبیل گوشت، شیر جهت تامین احتیاجات روزانه انسان است.
شیر و گوشت در تامین مواد غذایی انسان ها نقش بسزایی دارد البته از شیر محصولات لبنی گوناگونی تولید می کنند. هر گاو بطور میانگین 20 سال عمر می کند اما گاوهای شیری بعد از 5 تا 6 سال بعلت کاهش مقدار شیر، به کشتارگاه فرستاده می شوند و همچنین اگر هدف گوشت گاو باشد بعد از چند ماه پروار کردن گوساله، به کشتارگاه فرستاده می شود.
مهمترین نکته در نگهداری گاو شیری تامین محصولات لبنی کشور است که برای این نیاز به واردات وابسته نباشیم. و همچنین باعث کاهش بیکاری و رشد اقتصادی کشور می شود و می توان محصولات لبنب را به کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان و … صادر کرد.
در طی 50 سال گذشته دامپروری ها از شکل سنتی و پراکنده به مجتمع های بزرگ و متمرکز تبدیل شده که این کار باعث کاهش هزینه های پرورش دام شده است. یکی از مشکلات بزرگ اینگونه مراکز، تولید بوهای نامطبوع و تصفیه فاضلاب دامپروری می باشد. در سال های اخیر توجهات زیادی به اکثر اینگونه مراکز روی کیفیت منابع آب، خاک و هوا بوده است.
فاضلاب در دامداری عمدتا در حوالی دامداری وارد چاه جذبی می گردد یا جهت آبیاری محصولات کشاورزی بکار گرفته می شود که فاضلاب مملو از نیترات و فسفات وارد چرخه محیط زیست می گردد. که از طریق خوراک همان محصولات کشاورزی اطراف دامداری می باشد یا از طریق آب چاه دوباره به بدن دام می رسد. حجم بالای نیترات و فسفات در خون باعث کاهش اکسیژن محلول در خون دام می شود.
وجود نیترات و فسفات در سیکل خوراک و آب برای انسان در کوتاه مدت باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی و در میان مدت و دراز مدت ایجاد سرطان در انواع بافت های بدن می گردد.
پسماندهای حیوانات نشخوار کننده به صورت جامد، مایع و گاز دفع می گردند. از مواد دفعی اینگونه حیوانات به عنوان بارورکننده و اصلاح کننده خاک در کشاورزی و باغبانی مورد استفاده قرار می گرفتند. این آلاینده ها بالقوه عمدتا نیتروژن و فسفر هستند. سایر آلاینده ها شامل جامدات ، عوامل بیماریزا و ترکیبات بدبو هستند.
همچنین کود منبع نمک ها و عناصر جزیی مختلف ( از قبیل روی و مس )، آفت کش ها، آنتی بیوتیک ها و هورمون ها است. کود حاوی مواد مغذی مانند (N,P,K) بوده که مواد ارزشمندی برای بارورسازی خاک می باشند. با این حال مواد مغذی موجود در کود دارای غلظت نسبتا پایینی هستند، بطوریکه هزینه ذخیره سازی آنها بالا است. چنانچه کود و فاضلاب دامپروری ها به خوبی مدیریت نگردند، آلاینده های ناشی از آنها، از طریق رواناب ها وارد منابع آب می گردند. در اینجا است که تصفیه فاضلاب دامپروری وم خود را نشان می دهد.
تصفیه بیولوژیکی یکی از متداول ترین فرآیندهای بکار رفته در تصفیه فاضلاب دامپروری ها است. اهداف تصفیه شامل تثبیت کود، حذف بو، حذف مواد آلی، نیتریفیکاسیون، حذف مواد مغذی و بازیافت انرژی ( متان) می باشد.
تصفیه بی هوازی یکی از معمولترین فرآیندهای طبیعی است که به طور گسترده در تصفیه پسماندها به کار می رود. در شرایط عدم حضور اکسیژن آزاد، میکروارگانیسم های بی هوازی قادر به تجزیه ترکیبات آلی پیچیده هستند. در فرآیندهای بی هوازی عواملی مثل PH، درجه حرارت، حضور مواد سمی و قلیاییت از اهمیت زیادی برخوردار هستند.
کود حیوانی، مخلوط پیچیده ای از کربوهیدراتها، پروتئین ها و چربی ها است.
تصفیه هوازی یک فرآیند تجزیه بیولوژیکی است که معمولا برای تصفیه فاضلاب خانگی بکار می رود. نتایج تصفیه به مقدار زیادی به میزان اکسیژن رسانی و زمان ماند جامدات بستگی دارد. محصولات نهایی تجزیه بیولوژیکی شامل آب، دی اکسید کربن، نیترات، سولفات و سایر مولکول های ساده است.
تصفیه هوازی بوی نامطبوع ناشی از کود را برطرف می کند.
مشخصات فاضلاب کارخانه تن ماهی که نگرانی ایجاد نموده شامل پارامترهای آلاینده، منابع تولید پسماند و نوع پسماند تولیدی هستند. عموما خصوصیات فاضلاب صنایع تن ماهی شامل پارامترهای فیزیک و شیمیایی، مقدار مواد آلی، نیتروژن و فسفر هستند.
پارامترهای مهم آلاینده فاضلاب شامل BOD، COD کل جامدات معلق TSS، چربی ها و روغن ها هستند. همانند بیشتر فاضلاب های صنعتی، آلاینده های موجود در فاضلاب های کارخانه تن ماهی از مواد آلی ناشناخته ولی با هویت آلی هستند. آنالیز و شناسایی کلیه مواد آلی موجود در فاضلاب غیرممکن است. بنابراین اندازه گیری کلی اثرات نامطلوب این آلاینده کافی است.
معیار pH به عنوان یک فاکتور مهم قلمداد می شود. زیرا این پارامتر نیاز به تنظیم pH برای فرآیندهای بیولوژیکی را نشان می دهد. pH فاضلاب خروجی از کارخانجات تولید تن ماهی معمولا نزدیک به خنثی است. مقدار pH معمولا به میزان تجزیه مواد پروتئینی و میزان آزاد شدن آمونیاک بستگی دارد.
محتوای جامدات در فاضلاب به دو بخش جامدات محلول و معلق تقسیم می شوند. جامدات معلق مهمترین نگرانی هستند. زیرا از جنبه های مختلف نامطلوب هستند. زیرا جامدات قابل ته نشینی در کانال انتقال فاضلاب باعث کاهش ظرفیت فاضلاب رو می شود. اگر این مواد شناور شوند باعث کاهش نفوذ خورشید به درون آب شده و ایستم آبی را دچار اختلال می کند.
در صنایع تولید تن ماهی در اثر تجزیه مواد آلی آمین های فرار، دی اکسین ها و گاهی اوقات آمونیاک آزاد می کنند. بو ایجاد می شود. در فاضلاب که شرایط بی هوازی ایجاد می گردد سولفید هیدروژن نیز ممکن است تولید گردد که بسیار بد بو است. هر چند بوی تولیدی نسبتا بی خطر است. اما ممکن است زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده و برای مردم استرس و بیماری ایجاد می کند.
برای جلوگیری از تاثیر بر کیفیت زندگی آبزیان، درجه حرارت آب های پذیرنده، بایستی کنترل گردد. درجه حرارت بالا باعث کاهش اکسیژن محلول آب می گردد.
مواد آلی مهمترین نوع پسماند موجود در فاضلاب کارخانه تن ماهی است و شامل خون، ضایعات و احشا داخلی، باله ها، پوست و ریزه های گوشت است. این پسماندها به طور قابل توجهی غلظت جامدات معلق را در فاضلاب افزایش می دهند. اما عمده جامدات را می توان از جریان فاضلاب جدا کرده و از آن برای تولید خوراک دام استفاده نمود.
فاضلاب حاصل از تولید محصولات غذاهای دریایی را می توان به دو دسته عمده : فاضلاب با حجم زیاد و بار آلی کم و فاضلاب با حجم کم و بار آلی بالا تقسیم نمود. فاضلاب با حجم زیاد و بار آلی کم شامل آب به کار رفته برای تخلیه، انتقال، حمل و نقل و نگهداری ماهی و آب ناشی از شستشوی ماهی است.
فاضلاب های بهداشتی خالص تشکیل شده اند از فاضلاب دستگاه های بهداشتی خانه ها مانند: توالت ها، دستشویی ها، حمام ها، ماشین لباس شویی و ظرف شویی، پس آب آشپزخانه ها و یا فاضلاب بدست آمده از شستشوی قسمت های گوناگون خانه
آنچه در شبکه های گردآوری فاضلاب شهری، به نام فاضلاب خانگی جریان دارد بجز فاضلاب خانگی خالص دارای مقداری فاضلاب بدست آمده از مغازه ها، فروشگاه ها، تعمیرگاه ها، کارگاه ها، رستوران ها و موسسه هایی مانند آن ها نیز است که اجبارا در سطح شهر و به طور پراکنده وارد کانال های گردآوری فاضلاب می شوند.
به طور خلاصه یک تصفیه خانه فاضلاب شهری در مرحله مقدماتی شامل فرآیندهای آشغالگیری به منظور حذف ذرات درشت، دانه گیری جهت حذف دانه و در برخی موارد، چربی گیر برای حذف روغن و چربی می باشد. پس از تصفیه مقدماتی، تصفیه اولیه قرار دارد که شامل زلال سازهای اولیه یا آشغالگیرهای دهانه متوسط تا ریز جهت حذف ذرات کوچک تر می باشد. تصفیه ثانویه نیز معمولا شامل یک فرآیند بیولوژیکی هوازی نظیر فرآیند لجن فعال است. سیستم های بیولوژیکی اغلب شامل تانک یا تانک هایی جهت انجام واکنش های بیولوژیکی و پس از آن، زلال سازی ثانویه جهت حذف لجن فعال از پساب تصفیه شده، می باشند.
حذف مواد محلول و کلوییدی از فاضلاب می باشد. با توجه به محدودیت های تخلیه فاضلاب در خصوص میزان آمونیاک پساب خروجی، فرآیند بیولوژیکی می تواند به منظور تبدیل آمونیاک به نیترات ( نیتریفیکاسیون یا نیترات سازی ) به کار گرفته شود. در نهایت پساب تصفیه شده قبل از تخلیه گنایی می شود و لجن مازاد به صورت بی هوازی در تصفیه خانه های بزرگ و یا به صورت هوازی در تصفیه خانه های کوچک، تحت عمل هضم قرار گرفته و سپس آبگیری و دفع می گردد.
ماهیت این لجن عمدتا آلی است. در برخی موارد لازم است مواد مغذی ( نیتروژن و فسفر ) نیز حذف شوند. برای حذف نیتروژن، فرآیند بیولوژیکی را می توان به گونه ای طراحی کرد نت در طی آن، فرآیند دنیتریفیکاسیون یا نیترات زدایی انجام پذیرفته و نیترات در طی اکسیداسیون بیولوژیکی فاضلاب به گاز نیتروژن تبدیل شود. حذف فسفر نیز به روش تجمع زیستی در توده سلولی و سپس حذف آن از طریق دفع لجن اضافی، امکان پذیر می باشد. حذف بیولوژیکی فسفر به همراه فرآیند ترسیب شیمیایی با استفاده از آهک یا آلوم، افزایش می یابد. به کارگیری فرآیند ترسیب شیمیایی، کمیت و ماهیت لجن تولید شده دفعی را تغییر می دهد. در این صورت، مقدار لجن تا حد زیادی افزایش یافته و این لجن، با توجه به ماده منعقد کننده ای که به کار گرفته شده، حاوی مقادیر زیادی از آهک یا آلومینیوم می باشد.
ازن در بسیاری از صنایع قابل استفاده و مفید است یکی از این صنایع کاربرد ازن در خشکشویی است.
استفاده از ازن در خشکشویی باعث کاهش هزینه مصرف انرژی می شود. زیرا در صورت استفاده از ازن دیگر نیازی به انرژی برای تامین آب گرم نیست و می توان لباس ها را با آب سرد شست. در بسیاری از کشورها تامین انرژی هزینه بالایی دارد.
در صورت استفاده از ازن در خشکشویی مصرف مواد شیمیایی بسیار کاهش پیدا میکند. در این صورت مواد شیمیایی و محصولات جانبی کمتری وارد محیط زیست می شود و آسیب کمتری به محیط زیست وارد می کند. ازن چون در محل تولید میشود به انبار و نگهداری نیازی ندارد و ایمنی و هزینه های انبارداری کاهش پیدا می کند.
بدلیل مصرف کمتر مواد شیمیایی و استفاده از آب با دمای پایین تر طول عمر لباس ها نیز افزایش پیدا می کند. در صورتیکه لباس آلودگی میولوژیکی داشته باشد مانند
بسیار مفید و پرکاربرد است. یکی از کاربردهای ازن خاصیت بوبری آن است که باعث می شود فاضلاب خشکشویی بویی تولید نکند.
ازن نسبت به مواد شیمیایی خاصیت اکسید کننده ای بیشتری دارد.
پلاریزاسیون غلظتی و گرفتگی غشا آب شیرین کن که بواسطه تجمع یون ها، مولکول ها و ناخالصی های موجود در آب یا فاضلاب ایجاد می شود از مشکلات اساسی صاف سازی غشایی می باشند. پلاریزاسیون و گرفتگی غشا موجب کاهش فلاکس نفوذی از غشا در طول زمان، تغییر قدرت پس دهی مواد توسط غشا و کاهش راندمان، کاهش عمر غشا، افزایش فشار لازم برای انجام فرآیند در نتیجه افزایش نیاز به انرژی، نیاز بیشتر به پاکسازی و تمیز کردن غشا می گردد لذا شناسایی عوامل ایجاد کننده و روش های کنترل آن ضروری است.
پلاریزاسیون یکی از پدیده های مهمی است، که در غشاها اتفاق می افتد. وقتی که میزان آب تصفیه شده توسط غشا افزایش می یابد مولکول ها و یون ها در سطح غشا باقی می مانند و پس از مدتی با تجمع در سطح غشا سبب افزایش غلظت در یک طرف غشا و بالارفتن فشار اسمزی می شوند در نتیجه غلظت مواد در نواحی نزدیکسطح غشا با غلظت توده سیال متفاوت می گردد. غلظت فوق با افزایش فاصله از سطح غشا کاهش می یابد. حداکثر غلظت در سطح غشا حاصل می شود. در انتهای لایه مرزهای غلظتی، غلظت به حداقل آن یعنی غلظت توده خواهد رسید. این پدیده یعنی افزایش غلظت مواد در ناحیه نزدیک سطح غشا اصطلاحا پلاریزاسیون غلظتی نامیده می شود.
باید توجه داشت که پلاریزاسیون غلظتی اولا یک پدیده برگشت پذیر است و ثانیا به سرعت با گذشت زمان به حالت یکنواخت در می آید. بنابراین کاهش آب شیرین در لحظات نخست مربوط به پلاریزاسیون غلظتی است. در صورت اتفاق پلاریزاسیون غلظتی، غلظت املاح حدود 13 تا 25 درصد بیشتر از حد ایده آل است.
پلاریزاسیون غلظتی در تمام فرآیندهای غشایی که نیروی محرکه آنها اختلاف فشار است، اتفاق می افتد. پلاریزاسیون غلظتی موجب می گردد که کارایی فرآیند جداسازی کاهش یابد. با افزایش مقاومت در برابر عبور سیال که ناشی از افزایش غلظت در مجاورت سطح غشا است، فشار نیز کاهش می یابد.
تبدیل لایه غلظتی به ژل باعث می شود که کارایی غشا کمتر گردد زیرا عبور سیال از درون لایه ژله ای مشکل تر از عبور آن از لایه غلظتی می باشد. ژله ای شدن لایه غلظتی به عوامل مختلفی بستگی دارد. بعضی از اجزا تمایل بیشتری برای تشکیل ژل دارند و در نتیجه با سرعت بیشتری به ژل تبدیل می شوند.
یکی از انواع فاضلاب های صنعتی که تصفیه آن بسیار حائز اهمیت است تصفیه فاضلاب صنعت پتروشیمی است. محصولات پتروشیمی مواد شیمیایی هستند که از نفت یا گاز طبیعی بدست می آیند. این مواد معمولا ترکیبات واسطه ای هستند که برای تولید حلال ها، پاک کننده ها، لاستیک ها و رزین های مصنوعی، الیاف مصنوعی و آفت کش ها، کودهای شیمیایی و دیگر موارد کاربرد دارند. در یک واحد پتروشیمی، محصولات واسطه با انجام فرآیندهای جزیی تر تولید می شوند اما تولید محصول نهایی مستم انجام فرآیندهای پیچیده تر می باشد. فرآیندهای اولیه شامل احتراق، شکست مولکولی، کاتالیز، اکسیداسیون، پیرولیز و سایر موارد می باشند. فرآیندهای ثانویه شامل واکنش های شیمیایی، بازیابی، تصفیه، میعان، اسکرابینگ، بازچرخش و تقطیر هستند. محصولات نهایی به دست آمده از این مجموعه عملیات شامل اتیلن، متانول، استالدهید، اکسید اتیلن، اسید استیک، اتیلن گلیکول، پلی اتیلن، پروپیلن، بوتادین، استایرن، آکریلونیتریل، بوتانول و کاپرولاکتوم هستند.
در فاضلاب صنایع پتروشیمی مقادیر جزیی یا قابل ملاحظه ای از این ترکیبات را می توان مشاهده کرد. این ترکیبات شامل مواد اولیه خام، تمامی محصولات واسطه ای و نهایی، محصولات کمکی و جانبی، مواد شیمیایی کمکی یا فرآیندی ( که در طی فرآیند کلی تولید مورد استفاده قرار می گیرند ) می باشند. تعیین غلظت هر یک از آلاینده های موجود در فاضلاب نه ضروری بوده و نه مطلوب می باشد. برای کنترل آلودگی در مقیاس کلی، ترجیحا از شاخص های متداولی چون BOD,COD,جامدات، رنگ، بو و همچنین سایر پارامترهای نظیر سمیت، تمایل به ایجاد کف، روغن و گریس استفاده می شود.
از منابع تولید فاضلاب در صنایع پتروشیمی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مشخصات کیفی فاضلاب به ماده پتروشیمی در حال تولید بستگی دارد.
با توجه به کیفیت بسیار متغیر فاضلاب صنایع پتروشیمی، انجام مطالعات تصفیه پذیری در مورد هر نوع فاضلاب ( به منظور انتخاب مناسب ترین شکل تصفیه ) ضروری می باشد.
درباره این سایت